Krimtatarisch


JÜRGEN JANKOFSKY / Юрген Янкофски

 

 

Анна Худ

 

 

Бир

 

-- Дешет! – къычырып йиберди Анна. – Бу ойле адалетсизлик, ойле адалетсизлик!

Телевизорда денъизден чыкъаяткъан къачакъны косьтере эдилер. Онынъ элинде бала бар, бала ольген эди. О, мукъайтлыкънен, аман-аман незакетнен, баланы къум устюне къойды, тизлери устюне отурды ве башыны котерип, кокке бакъты. Ювунма урбаларыны кийген туристлер, оларнынъ арасында балалар да бар, янына бардылар ве оларгъа козьлерини акъкъайтып бакътылар. Ёкъ, бу фильм дегиль эди. Бу хаберлер олып, эр шей керчек ве адисе акъикъатен де, даа янъычыкъ олды.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       Анна козьлерини къолларынен къапатты ве башыны сагъгъа-солгъа саллады. Амма левха ич бир якъкъа ёкъ олмады. Денъизден башкъа къачакълар эп ялдап чыкъа, уфукъта исе невбеттеки къайыкъ чёке эди.

Эльбетте, о бу киби левханы ильк кере корьмей эди, лякин бугунь эр шей акъикъатен де, пек чокъ эди.

Эгер ярдым этмеге истеклилер олса, параны эр вакъыт кечирмек мумкюн, дей эди диктор.

Анна бала одасына чапып кетти ве андан акъчалыкъны кетирди. Даа тюневин онъа къартанасы къартбабасынен берабер татильге деп, чокъ пара берген эди. «Огъурлы ёллар! Вакъытны яхшы кечирменъизни тилеймиз!» Лякин анасы ве бабасынен берабер пальма тереги тюбюнде раатланып яткъанларыны ве шимди телевизорда коргенлери кене оладжагъыны тасавур этмек онъа къыйын эди. Ёкъ! Тек бу дегиль! О, акъчалыкъны туткъан эллерини башы устюнден юкъары котерди ве акъчалыкъ – бам – табангъа урулды, парча-кесек олып этрафкъа сачрады.

-- Не олды? – деп, анасы ашханеден чапып кельди. – Сен не япасынъ?

-- Мен параларны кечирмек истейим, -- деп Анна телевизоргъа косьтерди. – Сиз манъа ярдым этерсинъизми?

-- Эбет, этерим…

-- Бу адалетсизлик! – деди Анна. – Башкъалар ольген ерде, базылар кунеште къызынып яталар. Бу токътамакъ керек, ниает токътайджакъ!

 

 

Эки

 

Робин сакъыз олгъан автоматкъа шап этип, авучынен яндырды.

-- Э, ахмакъ! – сёгюнди о. – Даа не къадар пара ташлайджам? Не ичюн о бир шей чыкъарып бермей?

Анна Робин брюгининъ джеплерини ачувнен насыл къармалагъаныны козетип тура эди. Лякин о автоматкъа даа бир акъчаны ташламаздан эвель Анна:

-- Токъта! – деп къычырып етиштирди.

Анна сыныфтаки къалгъан бутюн балалардан олар бизим дюньяда мусибетни, ёкъсуллыкъны, фукъареликни, хорлукъны енъмек ичюн бирде-бир шей япмагъа истер эдилерми, деп энди сорагъан эди. Лякин эр кес бир мана тапты: бириси кисесини эвде унуткъан, дигерининъ айны заманда вакъыты ёкъ, оларгъан аджеле суретте нелернидир окъумакъ керек, даа дигерлери башта ана-бабасындан сорамакъ керек эди. Базылары бу ишнен, эгер вакъытлары олса, бельки ярын огърашаджакъларына сёз бердилер.                                                                                                                                                                                                                                      

Робин Анна чантасындан чыкъаргъан, бираз кягъыты эзильген, амма къулланмагъа яракълы сакъызны меракънен козьден кечирер экен, о, Аннанынъ телевизорда дешетли левхаларны сейир этмек пек агъыр олгъаныны ве, умумен мумкюн олмагъаны акъкъындаки нуткъуны сабырнен динъледи. Ве ахыр-сонъу элиндеки акъчаны Аннанынъ акъчалыгъына ташлады.

 

 

Учь

 

Анна Бабасы риязият боюнджа муреккеп контроль ишни бешке язгъаны ичюн берген параны да кечирди. Даа о эмджеси ве тизесинен берабер эки сой агъа- къардашларыны да, атта къомшуларыны, оджаларыны, ёлдаки таныш олмагъан адамларны, айта-айта онынъ киби япмагъа, ондан орьнек алмагъа къандырды.

Амма эписи бир бу левхалар, дешетли кадрлар хаберлерде эп девам этти. Олар куньден-куньге эксильмек дегиль де, эп чокълашкъан киби олып корюнди. Ве бу левхалар даа да дешетли, даа да къоркъунчлы олдылар: чёккен къайыкълар чокълашты, ольген адамлар даа да зияделешти.

 

 

Дёрт

 

Робин Аннадан онынъ бутюн дюньягъа мешур аддашы олгъаныны бильген-бильмегенини сорады. О, эр вакъыт ешиль урбада юре, яйдан окъны мергин аткъан къоркъубильмез ве акъыллы къарамн. Зенгинлерден параларны тартып ала ве фукъарелерге бере…

-- Робин Худ?

-- Догъру, -- тасдикълады Робин.

 

Беш

Анна тюшюнджеге далды.

 – Сен не айтмакъ истейсинъ, -- сорады о ниает, -- эгер зенгинлер бугунь фукъарелерге ич олмагъанда оларнынъ ашына ве сувуна пара берселер, мектепке барып, окъумагъа еткен къадар, сонъра иш тапмагъа ве тынч яшамагъа, о вакъытта ич бир кимсе къачмаз эдими?

-- Бильмейим, -- деди Робин.

-- Фукъарелер зенгин мемлекетлерде яшамакъ ичюн озь ватанларыны ташлап, хавфлы ёллардан -- денъизден, чёллерден, дагълардан ве сынъырлардаки тикенли теллер арасындан кечмез эдилерми?

-- Бильмейим, -- деди Робин.

-- Мен къайда яйдан атмагъа огрене билем? – сорады Анна.

-- Бильмейим, -- деди Робин.

 

 

Алты

 

Робин кунь-куньден Анна насыл этип, озюнинъ тышкъы къияфетини денъиштиргенини корьди. О, башта сачында ешиль бантнен кельди, сонъ тирнакъларыны ешиль лакнен бояды, ондан сонъ ешиль свитер кийди, сонъра ешиль юбка ве ешиль аякъкъаблар. Ниает о дудакъларыны ешертип, козь къапакъларына ешиль тень якъып, блегине ешиль саат такъып, ешиль чанта, ешиль блезлик эм де мерджан ве юзюклер такъып, мектепке кельди.

О, не къадар зияде ешильленген сайын, о къадар сускъан киби олып корюнди. Эр вакъыт нелернидир тюшюне, кульмей, башкъалардан къачына, четлене, Робиннен аман-аман лаф этмей.

Эгер башындаки бу ешиль шейни ич олмагъанда, дерс вакъытында чыкъармакъны оджалар даима риджа этмеген олса эдилер, бельки Анна, Робиннинъ мектепке башында ешиль кепканен кельгенини биле дуймаз эди.

-- А-а, санъа ешиль яраша, -- деди Анна.

-- Санъа да, -- деди Робин.

Олар бири-бирлерине кулюмсиредилер.

-- Робин Худ эр вакъыт шенъ эди, -- деди Робин. – О эр вакъыт ачыкъ гонъюлли ве яхшы кейфте олгъан.

-- Сен къайдан билесинъ?

-- Мен онынъ акъкъында азачыкъ окъудым. Интернетте ве башкъа менбааларда.

-- Яхшы, -- деди Анна, --Я энди не?

-- Робин Худ янъгъыз озю ич бир шейге иришмез эди, ич те бир шейге. Садыкъ достларысыз ве озь такъымысыз о бир вакъыт алтынны зорнен тапып аламаз ве адалетке иришип оламаз эди. Ич бир вакъыт!

-- Хм, -- тюшюнджеге далды Анна. – Сен айтмакъ истейсинъ, яни…?

-- Эльбетте, -- деди Робин.

-- Ойле экен, -- деди Анна ве Робинге ешиль юзюгини берди. – Хош кельдинъ Анна Худ такъымына.

 

 

Еди

 

Бу лафлардан сонъ Анна интернетке кирди ве Робин Худ ве онынъ сафдашларыны къанунгъа бойсунмагъанлар, деп адландыргъанларыны окъуп бильди. Къанунгъа бойсунмагъанларнынъ къанунында бойле дениле: зенгинлерден ал ве фукъарелерге бер.

Сонъ о даа окъуды ве Робин Худ, Алла косьтермесин, даа олар да фукъарелешмесин деп, зенгинлерден алтынларнынъ, параларнынъ я да ильванларнынъ тек ярысыны алгъан. Ниает о Ингильтереде бир къач юзйыллар эвельси – Робин Худ байрамы отькерилгенини окъуды. Бу байрамда йырлагъанлар, ойнагъанлар, шиирлер окъугъанлар, чырайларыны сытып, бетлерини бурюштиргенлер, йип устюнде юрген джамбазлар, жонглёрлар усталыкъларыны нумайыш эткенлер, фокуслар косьтергенлер. Сонъунда зенгинлер озь истеклеринен фукъарелерге пара бергенлер, эм баягъы чокъ пара бергенлер. Робин Худ байрамы Робин Худ кунюнде отькерильген ве эр вакъыт биринджи майыста олгъан.

 

 

Секиз

 

-- Пек яхшы! – хытап этти Робин. – Бугунь биринджы майыс, кеттик!

-- Къайда кетесин?

-- Бутюн зенгинлер эр вакъыт баргъан ерге, пара чокъ олгъан ерге – банккъа!

О, Аннаны къолундан тутты ве онынънен шеэр бойлап чапты.

Банкнинъ огюнде энди бир тарафта къарт акъайлар ве къадынлар къырмызы байракъларнен ве къырмызы шиарларнен тура ве къулакъны тындырыджы дереджеде къырмызы сызгъыравукънен сызгъыра эдилер. Экинджи тарафта исе яш акъайлар ве къадынлар къара байракълар ве къара шиарларнен туралар ве сызгъыравукънынъ сесини бастырып, зияде къычырмагъа тырыша эдилер. Оларнынъ арасында полис хадимлери тура. Эр кес бир къач дакъкъа токътагъан вакъытта, санада тургъан къарт нутукъчы бутюн мемлекеттеки ишчи ве эмекдарлар сындырмакъ керек олгъан паранынъ кучю акъкъында айта ве кягъыт япрагъында язылгъан Анна ве Робин не къадар тырышсалар да анъламагъан теклифлерни тутукъланып окъуй эди.

Олар ойнап, йырлап, шиирлер окъуп, чырайларыны сытып, бетлерини бурюштирип, йип устюнде юрип, жонглёрлыкъ усталыкъларыны нумайыш этип, фокуслар косьтерип башламаздан эвель оларны къабалыкънен къувдылар.

-- Мында ойнамайлар!

-- Мында Биринджи майыс – Эмек куню!

-- Анъладынъызми?

 

 

Докъуз

 

Дикъкъат. Балалар! – деп язды Анна интернетте. Ким адалетсизликке къаршы? Ким къанунгъа бойсунмагъанларнынъ къанунына къол тута? Биз Анна Худнинъ такъымыны тешкиль эттик! Сиз иштирак этмеге истейсинъизми? Манъа язынъыз!

 

 

Он

 

Артыкъ, чокъ кечмеден Анна бутюн дюньядан электрон мектюплер алмагъа башлады.

Башта Отто язды.  – Мен сизнен!

Сонъ Ахмед, Армен, Амо, Сованни ве Акира.

Мария онъа Аннанынъ хаберини башкъа тильге терджиме этмек мумкюнми, деп язып сорады.

 Эльбетте!

Энди терджиме этильген хаберлерни онъа башкъа тиллерге терджиме этип, башкъа балаларгъа ёлламакъ мумкюнми, деп сорады Индира.

Эльбетте!

Эльбетте! Эльбетте! Эльбетте!

Къар топачы принципи боюнджа: Гизо ве Златко, Хайле, Багешре, Манон ве Тейс, Агнета, Айлюль ве Сара, Хосе, Джон, Дьердь ве Джованни, Линг, Руи, Джингис, Малайка, Вайно, Хаби, Яла, Храфнхильдур, Бинтанг, Одиссей ве Валуйо, Наира, Мован, Эрнесто ве Янко, Джанет ве Жасмин, Карамба, Патрик, Рето, Нанук, Нгуно, Свен, Закари, Нарумол, Хоа, Габия, Раду, Тензин ве Со-Юнг иштирак этмеге истедилер.

Хош сефагъа!

 

 

Он бир

 

-- Сен энди бизим янъы достларымызнынъ гъаелерини окъудынъми? – сорады Робин. – Олар не япмакъны теклиф этелер.

-- Эльбетте, деди Анна. – Бакъайыкъ, биз неге икътидарлы экенмиз!

Олар саба мектепке ашамайып кельген балалар зенгинлер тарафындан уйлелик учь чешит емекке – шорба, экинджи емек ве къавалтыгъа давет этильмелерини теклиф этелер. Деръал!

Я да, балаларнынъ эписи бутюн дюньяда зенгинликке берги къоюлмагъандже наразылыкъ бильдирсинлер. Ондан гъайры, чалышмайып, паранен пара къазангъанлар озь келирлерининъ ярысыны бермеге разы олсалар, тек о вакъытта бутюн балалар эв вазифелерини беджермеге, контрол ишлерни язмагъа, дерслерде джевап бермеге разы олсунлар. Тез!

Я да, эписи адамлар параны: яш я да къарт, къадын я да эркек, семиз я да азгъын, сары, къаверенки, беяз я да къара, зенгин я да фукъаре тек адам олгъанлары ичюн бутюн мемлекетлерде -- эр кес эр ай бир микъдарда, ич бир кимсе ач къалмайджакъ я да сувсузлыкътан ольмейджек дереджеде алмакъ керек. Эр кеснинъ мектепке бармагъа, яхшы чалышмагъа ве намуслы эмегинен озь истеклерини омюрге кечирмеге имкяны олсун. Онынъ бутюн шейлери, озюни къайда эвде киби ис этсе анда олмакъ керек ве онынъ эви де андадыр. Зира, бутюн дюньядаки байлыкъ эр ерде ве эписи адамларгъа етер – догърумы?

 

 

Он эки

 

-- Лютфен, кулюмсиренъиз!

Робин озюнинъ бутюн ешиль урьбасы, корюнюшинен балабан банк яныныда тургъан Аннаны анда мында ёллады.

-- Даа бир адым огге. Яхшы, азачыкъ ортагъа, мына бойле, пек яхшы!

О вакъыт Робин Аннанынъ башына озюнинъ кепкасыны да кийдирди ве: -- Чик! Чик! Чик! – этип, оны фотосуретке алды. Энъ гузель суретни шу дакъкъасы интернетке къойды: Анна Худдан эр кеске селям!

Эвде Анна фотосурети тюбюне: Тезден биринджи июнь – Балалар куню. Эндиден сонъ  бизим кунюмиз Робин Худ куню! -- деп адландырыладжакъ. Биз ешиль урьбалар киеджемиз  – менимдже эр ким бирде-бир ешиль шей тапар: ешиль чорап я да ешиль шерит, ешиль къалем, пальма япрагъы, я да бир отчыкъ. Робин Худ куню биз эпимиз ешиль тюсте пара олгъан ерге --  банккъа я да зенгинлернинъ эвине бараджамыз. Биз эвден-эвге Хэллоуинге барамыз ве биз къоркъмаймыз! Лякин биз къанфет талап этмейджемиз, ёкъ, садакъа да сорамайджамыз, биз адалет талап этеджемиз!  Керчек, эр кес ичюн! Бизим устюмизден кульген я да бизни къувгъанларны фотосуретке аладжымыз ве интернетке къояджамыз. Бойле япсакъ невбеттеки Робин Худ кунюнде даа да чокъ ешиль балалар адалетни талап этерлер, эм де баягъы чокъ – я бир йылдан сонъ, я даа да бир йылдан сонъ! Къар топачы принципи!

Робин Аннадан онъа да бирде-бир шей язмакъ мумкюнми, деп сорады.

-- Эльбетте, ола!

-- О вакъыт: -- Унутманъыз, биз осемиз – ве тез арада дюньяны биз идаре этеджемиз!

Балалар башкъа къалгъан мемлекетлерден пек тез сесленмеге башладылар: -- Эбет, эбет, эбет – биз де сизнен!

Базылары чешит суаллер бермеге башладылар: меселя, ешиль козьлюк такъмагъа рухсет берильгенми, шиарлар сызмакъ я да камерагъа чыкъармакъ мумкюнми?

-- Эбет, эбет, эбет!

Биринджи июнь, Робин Худ куню Анна тек бир сёзни язды:

-- Башланъыз!

 

 

Übersetzung: Naciye Ametova / Терджиме: Наджие Аметова